Domowe leczenie tlenem (DLT) - czym jest i kiedy stosować?

Tlen jest pierwiastkiem niezbędnym do życia. Człowiek bez tlenu przetrwać może do pięciu minut, ale już krótkotrwałe przerwanie dopływu tlenu spowodować może nieodwracalne zmiany w korze mózgu. Przewlekła niewydolność oddechowa, do której prowadzi wiele chorób płuc, to choroba, na którą, według ekspertów, cierpi około 251 mln ludzi, a liczba zgonów z jej powodu to około 3,2 mln.

Zdrowe płuca są podstawą odpowiedniego funkcjonowania naszego organizmu. To od nich zależy, czy układ sercowo-naczyniowy i inne narządy pracują prawidłowo. Osoby cierpiące na skutek przewlekłej niewydolności oddechowej coraz częściej leczone są tlenoterapią - metodą terapeutyczną, która polega na podaniu pacjentowi tlenu o większym stężeniu niż standardowe stężenie tlenu w powietrzu atmosferycznym

Tlenoterapia a pobyt w szpitalu

Tlenoterapia często wiąże się z hospitalizacją z dala od rodziny. Aby metoda ta była skuteczna, terapię tlenem należy stosować przez co najmniej 15 godzin na dobę. W obawie przed zaostrzeniem choroby pacjenta wskutek częstych pobytów w szpitalu coraz popularniejsze staje się domowe leczenie tlenem, a jest ono możliwe za pomocą wypożyczenia stacjonarnego lub przenośnego koncentratora tlenu. Takie rozwiązanie pozwala leczyć pacjenta w warunkach domowych.

Domowe leczenie tlenem (DLT) - wskazania do tlenoterapii w domu

Celem domowego leczenia tlenem jest przede wszystkim wydłużenie życia osoby chorej, ale również ograniczenie częstych chorób dróg oddechowych czy poprawa zdrowia i wydolności oddechowej osoby leczonej. Aby zostać zakwalifikowanym do domowego leczenia tlenem, należy udać się ze skierowaniem otrzymanym od lekarza rodzinnego, pulmonologa lub po wypisaniu ze szpitala, do lekarza specjalizującego się w chorobach płuc, pracującego w poradni domowego leczenia tlenem, który stwierdzi, czy dolegliwości spełniają kryteria kwalifikacji do tlenoterapii.

Tlenoterapię w domu stosuje się w nienowotworowych, przewlekłych chorobach płuc, które prowadzą do przewlekłej niewydolności oddechowej, a są to przede wszystkim:

- przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP),

- astma oskrzelowa,

- rozedma płuc

- mukowiscydoza,

- rozstrzenie oskrzeli,

- choroby śródmiąższowe płuc, a także zaawansowane zmiany pogruźlicze i pozapalne.

Wskazania do tlenoterapii obejmują więc choroby, przede wszystkim wpływające na zawartość hemoglobiny we krwi, co ma ogromne znaczenie w prawidłowym funkcjonowaniu całego organizmu. Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP), cechująca się zmniejszeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe jest chorobą najgroźniejszą dla utrzymania prawidłowego poziomu hemoglobiny we krwi, co kwalifikuje ją jako jedną z najgroźniejszych dla zdrowia.

Czym jest przewlekła niewydolność oddechowa?

Przewlekła niewydolność oddechowa to stan, w którym dochodzi do zaburzenia prawidłowego działania układu oddechowego, co upośledza wymianę gazową w płucach, prowadząc do wzrostu we krwi tętniczej ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla - hiperkapnii lub obniżenia ciśnienia parcjalnego dwutlenku węgla - hipoksemii. Przewlekła hiperkapnia prowadzić może do zwiększenia częstotliwości skurczu serca, podwyższenia ciśnienia tętniczego krwi oraz zwiększenia tendencji do zaburzeń rytmu serca. Hipoksemia z kolei powoduje niedotlenienie tkanek, które przekierowuje metabolizm tkanek na beztlenowy, co przyczynia się do upośledzenia prawidłowego funkcjonowania narządów osób chorych. Podstawą leczenia pacjentów z przewlekłą niewydolnością oddechową jest uzupełnianie hemoglobiny, która jest nośnikiem tlenu w organizmie.

Jak wygląda procedura domowego leczenia tlenem?

Osoba zakwalifikowana do odbycia tlenoterapii w warunkach domowych, która spełniła wskazania do tlenoterapii, znajduje się pod ciągłą opieką poradni domowego leczenia tlenem (DLT) i podlega okresowym badaniom, opierających się na:

- wizycie domowej pielęgniarki, gdzie podczas wizyty oceniane są przede wszystkim sprawność aparatu, odpowiednie stężenie tlenu, czas trwania tlenoterapii w ciągu doby i stan ogólny chorego,

- wizycie w poradni z oznaczeniem gazometrii tętniczej w dniu wizyty,

- kontroli sprawności koncentratora tlenu przez osobę do tego uprawnioną.

Domowe leczenie chorób płuc, prowadzących do niewydolności oddechowej opiera się przede wszystkim na podaniu osobie chorej wymaganej ilości tlenu o określonym stężeniu poprzez koncentratory tlenu. Zadaniem pacjentów poddanych tlenoterapii jest przede wszystkim niepalenie papierosów, które niszcząco wpływa na pozytywne efekty DLT oraz grozi wybuchem mieszaniny wzbogaconej w tlen. Podczas wizyty domowej za pomocą tzw. smokolizera sprawdzane jest, czy pacjent stosuje się do wymagań.

Czym jest i jak działa koncentrator tlenu?

Wbrew powszechnej opinii, koncentrator tlenu nie jest urządzeniem działającym na zasadzie respiratora i  nie może zastąpić samodzielnego oddychania. Urządzenie to jedynie pobiera powietrze atmosferyczne, w którym zawartość tlenu wynosi 21%, a następnie filtrując je, usuwa azot i inne gazy obecne w powietrzu, pozostawiając do użytku tlen o stężeniu nawet 90%. Przefiltrowany tlen podawany jest pacjentowi za pomocą maski twarzowej lub kaniuli donosowych (wąsów tlenowych). Koncentratory tlenu podzielić możemy na stacjonarne i przenośne. Czym się różnią?

Stacjonarny koncentrator tlenu

Koncentrator stacjonarny zasilany jest prądem stałym i waży około 20 kilogramów, co zdecydowanie wpływa na mobilność pacjenta, zmuszonego do poruszania się tylko w obrębie zasięgu przewodu urządzenia (zazwyczaj długość przewodu sięga 18 metrów). Poruszanie się ułatwiają kółka, dzięki którym chory z łatwością zmieni położenie koncentratora i bez przeszkód będzie w stanie skorzystać samodzielnie z toalety, czy wykonać inne codzienne czynności. Stacjonarny koncentrator tlenu działa w trybie ciągłym, wówczas tlen podawany jest pacjentowi bez przerwy.

Przenośny koncentrator tlenu

Koncentrator przenośny jest urządzeniem znacznie wygodniejszym niż koncentrator stacjonarny. Przede wszystkim urządzenie to jest mniejsze, waży o około 5 kilogramów mniej i zasilane może być zarówno prądem stałym, jak i zewnętrznym źródłem zasilania, co pozwala na jeszcze większą swobodę przemieszczania się. Zazwyczaj koncentrator przenośny posiada w zestawie specjalny wózek pomocniczy lub torbę, które ułatwiają takie czynności jak spacer, czy zakupy. Przenośny koncentrator tlenu może działać zarówno w trybie ciągłym, jak i w trybach pulsacyjnym i nocnym.

Tryb pulsacyjny

Tryb pulsacyjny, zwany również przerywanym, dostarcza tlen do płuc tylko wtedy, gdy wykryje wdech pacjenta. Przepływ powietrza ustalany jest w zależności od potrzeb organizmu pacjenta.

Tryb nocny

Tryb nocny działa na podobnej zasadzie jak tryb pulsacyjny, jednak urządzenie jest zdecydowanie bardziej wyczulone na moment wdechu pacjenta. Leczenie tlenem przebiega wówczas w łagodniejszy sposób, celem zapewnienia komfortu snu pacjentowi. Co więcej, tryb nocny samodzielnie przełącza się w tryb ciągły, gdy przez dłuższy czas nie wykryje wdechu osoby leczonej.

Domowe leczenie tlenem - zalety

Leczenie za pomocą koncentratora tlenu w domowym zaciszu przynosi szereg korzyści. Według przeprowadzonych badań leczenie tlenem przynosi takie efekty, jak:

• poprawa wydolności układu oddechowego,

• usprawniona praca układu krążenia i układu nerwowego,

• stabilizacja nadciśnienia płucnego,

• zmniejszenie ryzyka wystąpienia choroby zakrzepowo-zatorowej,

• redukcja stresu,

• zmniejszenie ryzyka wystąpienia depresji i stanów lękowych,

• zmniejszenie kosztów na hospitalizację (zwłaszcza w przypadku pacjentów chorych na POChP).

Tlen - naturalny lek

Tlenoterapia staje się coraz popularniejszym rozwiązaniem stosowanym w leczeniu chorób płuc i oskrzeli. Domowe leczenie tlenem pozwala na przeprowadzenie tlenoterapii w warunkach codziennych, bez potrzeby hospitalizacji. Powietrze i tlen w nim zawarty można traktować jako nieskończony lek, który wymaga tylko niewielkiego wkładu człowieka. Dzięki ciągłemu rozwojowi technologii istnieje szansa, że w przyszłości tlen będzie miał jeszcze większe znaczenie w leczeniu chorych i ochronie ich zdrowia.